حساسیت (sensitivity) چیست؟

حساسیت یا همان sensitivity چیست؟

حساسیت که ما آن را آستانه تحریک پذیری بلندگو می نامیم در واقع پارامتری است که به ما می گوید در قبال ورود مقدار مشخص از توان (وات) به بلندگو چه مقدار حجم صدا خواهیم داشت.

بلندگو به عنوان یک ماشین (از نگاه علم فیزیک)، و همچنین به عنوان یک دستگاه الکترومکانیکی همانند سایر دستگاه ها دارای یک سری فاکتورها و المان هایی است که نشان دهنده قابلیت ها و مشخصات آن بلندگو می باشد.

این فاکتورها و المان ها که به طور عام به آن ها پارامتر نیز گفته می شود، در واقع بیانگر توانایی ها و خصوصیات یک بلندگو می باشد،

که در حقیقت از آن می توان به عنوان شناسنامه بلندگو یاد کرد(منظور از بلندگو در این مقاله شامل تمام مدلها مثل تیوترها ،ساب، وغیره… می باشد ).

حتما تابحال با برگه یا دفترچه ای که در داخل جعبه بلندگو قرار دارد برخورد کرده اید،

اگر یک بار دیگر به آنها نگاهی بیاندازید احتمالا با اعداد و حروف اختصاری خاصی روبرو خواهید شد، این اعداد وحروف همان مشخصات وپارامترهایی است که در بالا ذکر شد،

این پارامترها که همانند اثر انگشت می باشند برای هر بلندگو منحصر به فرد می باشد.

ناگفته نماند که مقوله پارامترها برای تمام بلندگودر هر زمینه ای مطرح است و مخصوص کار آدیو نیست.

ولی این پارامترها برای چیست؟ و چگونه می توان از آنها استفاده کرد؟

این پارامترها در واقع هر یک معرف و گویای یکی از خصوصیات بلندگو می باشد، به طوری که ما را از نوع و نحوه استفاده و همچنین ساختار بلندگو ها آگاه می کند.

پس آشنایی با این پارامترها ما را در رسیدن به صدای مطلوب مورد نظرمان بسیار کمک می کند، و چه بسا در خیلی از مواقع جلوی هزینه های اضافی را هم می گیرد.

شاید تابحال دقت کرده باشید که صدای بلندگوهای فابریک ماشین ها (مخصوصا اتومبیل های جدید)خیلی خوب به نظر می رسد درحالیکه وقتی بلندگو را باز می کنید

متوجه می شوید که خیلی بلندگوهای عجیب و غریبی هم نبوده اند، ویا شاهد بوده اید که ساب هایی که درون باکس فابریک هستند صدای بسیار جالبی دارند در حالیکه ساب های خیلی قوی هم نمی باشند.

ولی دلیل آنها چیست ؟

چرا با اینکه سیستمهای فابریک با اینکه لوازم خیلی جالب توجهی هم ندارند ولی صدای قابل قبولی دارند؟

پاسخ تمام این قبیل سولات شناخت کافی پارامترها ورعایت قوانین حاکم بر آنها می باشد.

پارامترها اصولا 2 گروه می باشند:

1- پارامترهای اصلی:

این گروه از مشخصات برای انواع بلندگوها مثل تیوترها ، فول رنج ها،…..تعریف می شوند. این سری که معمولا با نام کامل نوشته می شود مثل امپدانس، پاسخ فرکانسی وغیره… به عنوان مشخصه های اصلی شناخته می شود و تعداد زیادی هم ندارند.

2- ریز پارامترها:

این گروه از مشخصات برای بلندگوهای خاصی که بیشتر فرکانسهای پایین را پخش می کننند مثل سابها یا مید باس ها مطرح می شود.

این گروه که با حروف اختصاری معرفی می شود در واقع جزء پارامترهای فرعی هستند وتعداد آنها هم بیشتراز پارامترهای اصلی است.

همانطور که در بالا هم گفته شد شناخت این پارامترها موجب استفاده بهینه وداشتن حداکثر راندمان از بلندگو ها خواهد بود.

ما برای آشنایی بیشتر با این پارامترها در این سلسله مقالات سعی می کنیم پارامترها وریز پارامترها ی مهم را بطور ساده معرفی کنیم.

sensitivity (حساسیت):

یکی از ملاک های انتخاب بلندگو (از هر نوع) وات خروجی آن می باشد،این مساله چنان رایج شده که اگر از یک فروشنده بخواهید که به شما یک بلندگو معرفی کند، اولین سوال این خواهد بود که چند وات باشد؟ ویا اگر به اختیار او باشد قوی ترین بلندگو رابه شما پیشنهاد خواهد کرد.

البته قبول دارم که مقدار توان خروجی یک بلندگو یکی از پارامترهای اصلی بلندگو محسوب می شود، (ولی باید قبول کرد که به تنهایی ملاک خوبی برای انتخاب نیست ).

اما متاسفانه کسی به این موضوع دقت نمی کند که این بلندگو در مقابل این وات چه مقدار صدا ویا چه حجمی از صدا را به ما ارائه می دهد؟

البته سوال صحیح این است، که ما چه مقدار صدا در داخل کابین اتومبیلمان نیاز داریم؟

آیا این بلندگو با این توان جواب گوی نیاز ما خواهد بود؟

یا اینکه خیلی بیشتر از نیاز ما خروجی خواهد داشت؟ (که اکثرا همین طور است ) و ما پول بابت بلندگویی پرداخته ایم که بیش از حد نیازمان بوده است ، یعنی ما در خیلی از مواقع بلندگویی می خریم که از یک سوم قابلیت آن استفاده می کنیم.

یکی از پارامترهای اصلی یک بلندگو (یا بهتر است بگویم درایورها ) مقدار حساسیت آن بلندگو است،

حساسیت که در واقع آستانه تحریک پذیری بلندگو است؛ در واقع پارامتری است که به ما می گوید در قبال ورود مقدار مشخص از توان (وات) به بلندگو چه مقدار حجم صدا خواهیم داشت.

بدست آوردن مقدار حساسیت

برای بدست آوردن مقدار حساسیت، یک درایور آن را در اتاق های آکوستیک (اتاق اکوستیک اتاقی است که هیچ گونه انعکاس صوتی و یا فید بک صوتی در آن وجودندارد) نصب می کنند

و در فاصله یک متری آن یک میکروفن قرار می دهند و با یک وات ورودی مقدار صدای احساس شده توسط میکروفن را اندازه گیری میکنند.

از آنجاییکه مقدار صدای تولید شده را با دسیبل اندازه گیری می کنند (یک دسیبل کوچکترین تغییر در حجم صدا می باشد که برای گوش انسان قابل تشخیص باشد)واحد این پارامتر هم db می باشد.

اما سوال اصلی:

دانستن مقدار حساسیت یک بلندگو چگونه می تواند برای ما مفید واقع شود؟

داشتن حساسیت بالا نشانه راحتر درایو شدن یک بلندگو می باشد.

اجازه بدهید با مثال توضیح بدهم؛ اگر شما 2 گزینه بلندگو داشته باشید هردو 70 وات باشند و آمپلی شما 50 وات خروجی داشته باشد بلندگویی که دارای حساسیت بالاتری است برای آمپ شما مناسب تر است و با آمپ شما راحتر درایو می شود و در نهایت صدای بهتری خواهید داشت.

و یا مثال دیگر اگر بفرض شما 6975v2 را با 93 db حساسیت دارید و می خواهید برای آن آمپلی انتخاب کنید،

باتوجه به اینکه صدای حدود 110 db صدای تقریبا بلندی در داخل اتومبیل محسوب می شود (البته در شرایط نرمال وبرای کسانیکه صدای متعادل می خواهند)، پس ما معیار را حدود 110 db قرار می دهیم .

وبا توجه با اینکه با با 2 برابر شدن توان بلندگو حجم صدا 3 db بیشتر می شود با یک حساب سر انگشتی می توان به این نتیجه رسید که:

1w 93db
2w 96db
4w 99db
8w 102db
16w 105db
32w 108db
64w 111db
پس شما برای داشتن 110 db صدا قدرتی معادل 64 وات لازم دارید و بخاطر همین است که مهندسان شرکت پایونیر برای 6975v2 آمپ gm-3400t را توصیه می کنند.

مقدار حساسیت در کدام نوع بلندگو بیشتر است؟

مقدار حساسیت در بلندگوهای مختلف متفاوت است، ولی به طور کل می توان گفت که تیوترها معمولا بالاترین میزان حساسیت را در میان انواع بلندگو را دارا هستند.

ب طوری که اکثر تیوترها را می توان مستقیما با پخشها درایو کرد و سابها کمترین مقدارحساسیت رابین انواع بلندگوها دارند وبلندگوهای فول رنج در جایگاه میانه اند،

ولی این تقسیم بندی بصورت مطلق نیست واستثنا هم وجود دارد.

چرا شرکت ها محصولاتی با حساسیت بالا تولید نمی کنند؟

یکی از سوالاتی که از من در مورد حساسیت بلندگوها پرسیده می شود این است که چرا شرکتها محصولاتی با حساسیت بالا تولید نمی کنند؟

این سوال پاسخ های متعددی دارد ولی عمده ترین دلیل آن این است که مقدار حساسیت بالا اگر به همراه ساختارهای کنترلی (چه مکانیکی وچه الکتریکی ) مناسبی نباشد باعث دیستروشن و به هم ریختگی شدید صوتی شده و در نهایت باعث از بین رفتن بلندگو می شود.

مثلا در ساب ها به خاطر قدرت بالای این نوع بلندگو وحتی با داشتن ساختارهای قوی کنترلی باز از حساسیت پایینی برخوردار است،

ولی وقتی این ساختارهای کنترلی را تقویت می کنیم مثلا طراحی وقرار دادن در باکسها ی گوناگون ما حتی می توانیم تا 15 db صدای ایجاد شده را افزایش دهیم.

حال می توان توضیح داد که چرا و چطور باکس های اکتیو شرکتی دارای حساسیت بالایی می باشند که در بعضی محصولات تا 112 db هم می رسد!

 در واقع در این باکس ها با کمک گرفتن از عوامل فیزیکی سعی می کنند ریز پارامترهای ساب را مثل QMS را بهبود ببخشند تا بتوانند دیستروشن حاصل از حساسیت بالا را کنترل نمایند؛

در نهایت با افزایش مقدار حساسیت به راحتی می توان ساب را یک آمپلی ضیف تر از حد مورد نیاز درایو کرد.

ردر واقع با استفاده از پارامتر حساسیت و تقویت آن می توان از یک آمپلی کوچک توان بیشتری گرفت.

صحبت از ریز پارامترها شد بد نیست به اینهم اشاره ای داشته باشم که پارامتر حساسیت تاثیر پذیر از بسیاری ریز پارامترها می باشد که در مباحث مربوطه به آنها بیشتر توضیح داده خواهد شد،

اما بطور کل پارامتر حساسیت رابطه معکوس با ریز پارامتر CMS دارد وبا ریز پارامتر QMS رابطه مستقیم دارد

و سخن آخر اینکه پارامتر حساسیت یک بلندگو به هیچ وجه نشان دهنده کیفیت ویا عدم کیفیت نیست، بلکه به گونه درایو شدن بلندگو مربوط می شود.